Podziałowi spadku zazwyczaj towarzyszą duże emocje związane nie tylko z ze śmiercią spadkodawcy, ale także z poczuciem sprawiedliwości spadkobierców. Regulacje prawne, które dotyczą tej sytuacji, są niezwykle potrzebne. Często bowiem dochodzi do sytuacji, gdy spadek dziedziczy kilka osób, które oczekują uczciwego podziału. Jakie są możliwości działu spadku, kiedy się je stosuje oraz kto dokonuje określenia wartości rynkowej dziedziczonego majątku?
Postępowanie spadkowe, czyli kto właściwie może nabyć spadek?
Pierwszym krokiem do tego, by sprawiedliwie podzielić spadek, jest postępowanie spadkowe. Polega ono na uzyskaniu potwierdzenia nabycia spadku. Potwierdzenie takie można nabyć przed notariuszem lub przed sądem.
Jeśli wybieramy pierwszą opcję, wówczas u notariusza muszą spotkać się wszyscy spadkobiercy. Spadkobiercy zostaną poinformowani o dokumentach, jakie muszą mieć przy sobie (m.in. akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia spadkobierców, testament spadkodawcy, jeśli istnieje). Koszty związane z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia są większe od sądowego poświadczenia i zależą przede wszystkim od liczby spadkobierców. Droga sądowa jest znacznie tańsza, jednak trwa dłużej.
Niezależnie od drogi, którą wybierzemy – każda z nich kończy się ustaleniem prawa własności na rzecz spadkobiercy/spadkobierców oraz ustaleniem wysokości udziałów w prawie własności dziedziczonej nieruchomości.
Dwie drogi do nabycia spadku
Istnieją dwie drogi działu spadku: poprzez umowę lub drogę sądową. Od tego, która opcja będzie odpowiednia, zależy m.in. nastawienie spadkobierców. Jeśli istnieje zgodna wola spadkobierców, co do sposobu dokonania działu, wówczas wystarczy przygotowanie umowy. Jej forma zależy przede wszystkim od rodzaju dziedziczonego majątku, np. w przypadku dziedziczenia nieruchomości, wymagany będzie akt notarialny.
Druga droga działu spadku jest dłuższa i bardziej skomplikowana. W przypadku sporu między spadkobiercami, rozstrzygnięcie sposobu podziału spadku, należy do sądu. Każdy ze spadkobierców ma prawo wystąpić do sądu z wnioskiem o taki właśnie podział spadku.
Sąd przede wszystkim ustala wielkość dziedziczonego majątku, a także jego wartość rynkową. Tu, w przypadku wątpliwości i sporu między spadkobiercami co do wartości rynkowej spadku, może powołać się na opinię rzeczoznawcy majątkowego tj. biegłego sądowego z dziedziny wyceny nieruchomości. Rzeczoznawca majątkowy dokonuje wyceny nieruchomości do podziału spadku. Efektem postępowania spadkowego będzie ustalenie przez sąd wielkości majątku i jej wartości, które dokonuje się m.in na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania.
W zależności od masy spadkowej podział pomiędzy spadkobierców może zostać przeprowadzony na różne sposoby. Pierwszym z nich jest podział fizyczny. Dotyczy on nieruchomości, które można fizycznie podzielić np. gruntów niezabudowanych. Każdy ze spadkobierców otrzymuje nowo powstałą nieruchomość o określonej wartości rynkowej adekwatną do dziedziczonego udziału. Kolejnym sposobem jest podział cywilny tj. sprzedaż nieruchomości wchodzących w skład majątku i podział sumy pomiędzy spadkobierców. Jednak najbardziej popularnym sposobem jest przyznanie masy dziedziczonego majątku jednemu ze spadkobierców i nałożenie na niego obowiązku spłaty pozostałych spadkobierców. We wszystkich z wyżej wymienionych sytuacji podstawą poprawnego, sprawiedliwego podziału spadku jest dokładne oszacowanie wartości rynkowej dziedziczonej nieruchomości.